اول بهتره بریم سراغ اینکه اقلیم چیه؟
به شرایط آب و هوایی که توی مدت طولانی توی یه منطقه وجود داره و میشه اون منطقه رو با این شرایط آب و هوایی شناخت؛ اقلیم میگن. به طور مثال توی نواحی شمال ایران آب و هوای معتدل وجود داره و به طور کلی اونجا آب و هوا توی زمستون ها سرد و مرطوبه و توی تابستون ها گرم و مرطوب و به ندرت پیش میاد که آب و هوای خیلی سرد یا خیلی گرم توی این منطقه وجود داشته باشه. دانشمندان با اندازه گیری دما، رطوبت، فشار اتمسفری، باد و بارش در یه دوره ی 30 ساله، می تونن اقلیم یک منطقه رو بررسی کنند. اقلیم و آب و هوا دوتا اصطلاح متفاوت از همدیگه هستند و آب و هوا، همون شرایط روز به روز جوی هست اما اقلیم، شرایط آب و هوا توی یه دوره ی حداقل سی ساله!
توی سال های گذشته، شرایط آب و هوایی سخت و طاقت فرسا بیشتر وجود داشته و دانشمندان متوجه شدند که اقلیم جهان داره گرمتر میشه. اگر چه که تغییر در اقلیم زمین موضوع عادی هست اما تغییراتی که تازگی ها داره در آب و هوا به‌وجود میاد نتیجه ی افزایش جمعیت بشر و فعالیت های غیردوستدارانه ی محیط زیستی هست که باعث ایجاد آلودگی های زیادی روی زمین شده.
گازهای گلخانه ای چی هستند و از کجا اومدند؟
خیلی از فعالیت هایی که امروزه ما انجام میدیم مثل شارژ کردن گوشی و تبلت و لپ تاپ هامون یا گرم کردن و خنک کردن خونه هامون به انرژی وابستگی داره که برای تولید این انرژی ها باید سوخت های فسیلی بسوزن و مصرف بشن. (سوخت های فسیلی مثل گاز و بنزین و زغال سنگ)
وقتی که سوخت های فسیلی میسوزن، گازی رو تولید میکنن که به اون دی اکسید کربن (CO2) گفته میشه و این گاز وارد جو زمین میشه. دی اکسید کربن همراه با گازهای دیگه انگار یه پتوی نامرئی روی سطح زمین میکشن و گرمای خورشید رو توی زمین نگه میدارن. این دقیقن شبیه حالتی هست که توی گلخونه ها اتفاق میافته. به خاطر همین هم هست که اسم این گازها رو گازهای گلخانه ای گذاشتند.
بعضی از این گازهای گلخانه ای خوب هستن و بدون اون ها سیاره ی زمین خیلی سرد میشد و امکان زندگی و حیات اونطوری که امروز میبینیم در جریان نمیتونست داشته باشه. مشکل از اونجایی شروع شد که انسان با فعالیت های خودش روی زمین باعث شد تا مقدار زیادی از این گازها وارد جو زمین بشن و مشکلات گرمایش زمین رو به‌وجود بیارن.
از بین بردن جنگل ها بوسیله ی آدم ها هم یکی دیگه از مشکلاتی هست که باعث ایجاد افزایش گرمایش جهانی میشه. جنگل ها مقدار زیادی از دی اکسید کربن رو از هوا میگیرن و اکسیژن آزاد میکنن. وقتی که درخت ها از بین برن دیگه این فرایند انجام نمیشه و میزان گاز دی اکسید کربن در جو زیاد میشه و مشکل گرمایش و اثر گلخانه ای به‌وجود میاد. متأسفانه خیلی از جنگل ها توی جهان و حتی توی ایران در حال از بین رفتن هستن. درخت ها توسط آدما بریده میشه تا از چوبش استفاده کنن یا روغن پالم تولید کنند یا فضایی برای زمین های کشاورزی و جاده سازی و سدسازی و یا استخراج نفت به‌وجود بیارن.
مهمترین گازهای گلخانه ای در جو زمین دی اکسید کربن، متان، دی اکسید نیتروژن، اوزون، بخار آب و CFCs ها هستن.
مهمترین گازهای گلخانه ای در جو زمین دی اکسید کربن، متان، دی اکسید نیتروژن، اوزون، بخار آب و CFCs ها هستن.
دی اکسید کربن(CO2) جز گازهای اصلی گلخانه ای هست که بوسیله ی سوختن سوخت های فسیلی مثل زغال سنگ، بنزین، گاز، چوب و … تولید میشه. این گاز میتونه در جو زمین برای هزاران سال باقی بمونه و میتونه یکی از عوامل اصلی ایجاد گرمایش جهانی بوسیله ی انسان باشه.
گاز متان یا CH4 که جز اصلی ساختار گازهای طبیعی هست و در زمین هایی که توش دامداری انجام میشه هم این گاز متصاعد میشه. (بدن گاوها گاز متان تولید میکنه!). گاز متان یه عالمه گرما رو در جو میتونه گیر بندازه و بعنوان یکی از عوامل اصلی گرمایش جهانی هست.
دی اکسید نیتروژن یا N2O سهم کمتری رو در بین بقیه ی گازهای گلخانه ای داره اما قوی تر از دی اکسید کربن عمل میکنه. این گاز به وسیله ی بعضی از انواع کارخانه ها، نیروگاهها و کود حیوانی تولید میشه. این گاز لایه محافظ اوزون رو آسیب میزنه و یک گاز گلخانه ای بسیار قدرتمند هست.
بخار آب یا H2O باعث میشه تا گرما نتونه از زمین خارج بشه و اون رو به دام میندازه.
اوزون جز گازهایی هست که هم به طور طبیعی توی جو وجود داره که خوبه و لازمه برای زمین اما اوزونی که روی سطح زمین و بوسیله ی سوختن گاز و بنزین ماشین ها و کارخونه ها تولید میشه مضر هست و جز گازهای مضر و گلخانه ای محسوب میشه.
کلروفلورئوکربن ها یا CFC ها به طور عادی در جو وجود ندارند و بوسیله ی انسان وارد جو شدند و آسیبهای زیادی به لایه اوزون زدند. این ماده قدیما توی یخچال ها و اسپری ها و … وجود داشتند و الان استفاده ازشون توی خیلی از کشورها ممنوع شده.
گرمای جهانی چیه؟
گازهای گلخانه ای اجازه میدن که نور خورشید وارد زمین بشه اما اجازه ی خروج رو به اون نمیدن و گرمای خورشید در جو باقی میمونه و باعث میشه تا دمای زمین افزایش پیدا کنه که به این پدیده گرمایش جهانی گفته میشه.
گرمایش جهانی باعث ایجاد تغییر در الگوهای آب و هوایی توی کل دنیا میشه و باعث میشه تا آب و هوا توی محلی که زندگی میکنیم غیرقابل پیش بینی تر بشه و خودشو به شکل شدیدتری نشون بده. مثلن به جای اینکه بارون بیاد سیل میشه یا به جای اینکه باد بیاد طوفان میشه. به این اتفاق تغییر اقلیم گفته میشه. دمای زمین در چهل سال گذشته در حدود 1 درجه ی سانتی گراد افزایش پیدا کرده و باعث شده تا از سال 2018 میلادی افزایش دماهای زیادی رو در خیلی از نقاط جهان ثبت کنه. به نظر میرسه که تغییر اقلیم به وسیله ی فعالیتهای انسانی سرعت گرفته و خیلی از گیاهان و حیوانات نمی تونن با این تغییرات سریع خودشون رو سازگار کنن و بتونن بقا پیدا کنند. دانشمندان انتظار دارن که اقلیم جهانی تا سال 2100 به میزان 4.7 درجه ی سانتی گراد افزایش پیدا کنه.
چرا این موضوع برای ما آدما مهمه؟
افزایش دما حتی به میزان خیلی کم هم می تونه سیاره ی ما رو تحت تاثیر قرار بده. وقتی دما افزایش پیدا کنه آب و هوای بحرانی و شدید مثل سیل و طوفان مثل بارش باران و برف و خشکسالی های شدید در برخی نقاط و همینطور تغییر الگوهای اقیانوسی و وزش باد اتفاق میافته. این تغییرات روی آب و هوایی که همیشه منتظرش هستیم هم اثر میذاره. مثلن اگه توی شمال ایران همیشه زمستون ها و تابستون ها معتدل بودن اما بعد از تغییر اقلیم توی تابستون ها ممکنه خشکسالی اتفاق بیافته و توی زمستون ها یخبندان های شدید بشه. گیاهان و حیوانات اون منطقه تحمل این تغییرات شدید اقلیمی رو ندارن و ممکنه به راحتی از بین برن.
وقتی دمای کره ی زمین افزایش پیدا میکنه؛ یخ های قطبی آب میشن و باعث میشن تا سطح آب دریاها بالا بره. این تغییرات میتونن تاثیرات خیلی بزرگی روی هم آدما و هم حیوونا بذارن.
تغییرات اقلیمی روی حیات وحش در سرتاسر دنیا هم تاثیرات خیلی زیادی گذاشته و بعضی از گونه های گیاهی و جانوری نسبت به بعضی دیگه بیشتر توی خطر از بین رفتن هستن.